Taşerondan Kadroya Geçen İşçilerin ”Hastalık Yardımı” (Rapor Paraları) Nasıl Hesaplanacak?

Taşerondan Kadroya Geçen İşçilerin ‘’Hastalık Yardımı’’ (Rapor Paraları) Nasıl Hesaplanacaktır?

696 sayılı KHK kapsamında taşerondan kadroya geçen tüm işçilerin “ücret, mali ve sosyal haklarının” belirlenmesinde esas alınacak  “süresi en son sona erecek Yüksek Hakem Kurulu kararına göre işçilerin 2020 yılına kadar yılda iki kez %4 ücret zammından ve yılda 10 günlük ikramiye başta olmak üzere çeşitli sosyal yardımlar (çocuk yardımı, yakacak yardımı, bayram yardımı, öğrenim yardımı…) ve diğer haklardan faydalanacakları hükme bağlanmıştır.

Esas konumuza gelecek olursak; iş hayatının olağan akışı içerisinde işçiler zaman zaman hastalanıyor ve sağlık raporu alıyorlar. Alınan bu sağlık raporları işveren tarafından işçinin ücretinden kesiliyor. İşçiye ise SGK tarafından iş göremezlik ödeneğinden bu raporların karşılığında bir bedel ödeniyor.İşçiler arasında “Rapor Parası” denilen bu ödeme yapılırken, SGK tarafından bazı kesintiler yapılıyor.

Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan hükümlerde SGKtarafından yapılan kesintilerin işçiye ödenmesi öngörülüyor, bir anlamda SGKtarafından işçiden kesilen rapor paraları telafi ediliyor. Ancak maddenin uygulanmasında bazı tereddütler yaşandığını görmekteyiz.

2 NİSAN TARİHLİ YÜKSEK HAKEM KURULU KARARLARINDA ‘’HASTALIK YARDIMI’’ MADDESİNDE NE DENİYOR?

2 Nisan tarihinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayımlanan Yüksek Hakem Kurulu kararında;

C-HASTALIK YARDIMI:

• Hastalık nedeni ile iş göremezliğe uğrayan işçilerin 3 (üç) gün ve daha fazla istirahatli olmaları hâlinde Sosyal Güvenlik Kurumunca ödeme yapılmayan günlere ait ücretlerin tamamı ve eksik ödeme yapılan günlere ait ücretlerin bakiyesi işverence ödenir.

İşçinin hastalık nedeniyle işe devam edemediği veya raporlu olduğu sürelere ait yılda 5 defayı geçmemek üzere SGK tarafından ödenmeyen ilk 2 günün ücreti   işveren tarafından ödenir.

• İşçinin, işyerinin bulunduğu mahal veya başka bir mahale sevk suretiyle viziteye çıkması hâlinde, işyerinden ayrı kalacağı zamanlarda; işçiye istirahat verilmeksizin ayakta tedavisine lüzum görüldüğü taktirde geçirdiği süreler için işçi ücretli izinli sayılır.

Birinci fıkranın ilk cümlesi “Hastalık nedeniyle iş göremezliğe uğrayan işçilerin…” şeklinde başlıyor. Bu durumda birinci fıkranın uygulanmasında ön koşul, işçinin hastalık nedeniyle geçici iş göremezliğe uğramış olmasıdır. Yani işçinin,

a) İş kazası,

b) Meslek hastalığı,

c) Analık halleri… gibi nedenlerle geçici iş göremezliğe uğraması halinde bu madde uygulanmayacaktır. Birinci fıkranın ilk cümlesi “…3 (üç) gün ve daha fazla istirahatli olmaları halinde…” şeklinde devam ediyor. Bu durumda 1 gün veya 2 gün süreli rapor alan işçiler açısından bu cümle uygulanmayacaktır.

Birinci fıkranın ilk cümlesi “…Sosyal Güvenlik Kurumunca ödeme yapılmayan günlere ait ücretlerin tamamı ve eksik ödeme yapılan günlere ait ücretlerin bakiyesi işverence ödenir.” şeklinde bitiyor.

Sosyal Güvenlik Kurumunca ödeme yapılmayan günler (ilk 2 gün) ve eksik ödeme yapılan günlere ait (yatarak tedavilerde 1/2 ve ayakta tedavilerde 1/3 oranında kesinti) bakiyenin nasıl hesaplanacağını makalenin devamında açıklayacağız.

Birinci fıkranın ikinci cümlesinde “İşçinin hastalık nedeniyle işe devam edemediği veya raporlu olduğu sürelere ait… şeklinde başlıyor. Bu cümlenin yorumlanmasında “…veya…” ifadesi bazı sorunlar yaratıyor. Zira işçinin hastalık nedeniyle işe devam edemediği günlerin ispatı, işçinin alacağı sağlık raporu ile mümkündür.

Yüksek Hakem Kurulu kararlarında “işçinin hastalık nedeniyle işe devam edemediği veya raporlu olduğu süreler” ifadesi, hasta olunan ancak rapor alınmayan günlerin ödeneceği gibi bir anlam çıkarsa da bu husustaki düşüncemiz; sağlık raporu olmadan hastalık yardımının ödenemeyeceği şeklindedir. Başka bir ifadeyle toplu iş sözleşmesi kapsamında Hastalık Yardımı ödenebilmesi için önkoşul işçinin sağlık raporu almış olmasıdır.

Birinci fıkranın ikinci cümlesi “İşçinin hastalık nedeniyle işe devam edemediği veya raporlu olduğu sürelere ait yılda 5 defayı geçmemek üzere SGK tarafından ödenmeyen ilk 2 günün ücreti işveren tarafından ödenir” şeklinde bitiyor.

Bu cümlenin uygulanmasında iki farklı yorum bulunmaktadır;

1. a) İşçinin aldığı 1 veya 2 günlük raporlar ile 3 gün ve daha fazla raporlar için yani süresine bakılmaksızın tüm raporlar için SGK tarafından ödenmeyen günlerin parası (yani raporun ilk 2 günü) işçiye bir yılda en fazla 5 kez ödenir.
2. b) İşçinin 3 gün ve daha fazla süreli aldığı raporların SGK tarafından ödenmeyen günlerin parası (yani raporun ilk 2 günü) yıl içinde sınır olmadan ödenir. Sadece 1 ve 2 günlük raporlarda yapılacak ödemeler yılda 5 defa ile sınırlı tutulur.

Bizim düşüncemiz de (b) seçeneğinde ifade edildiği şeklindedir. Zira Sosyal Güvenlik Kurumu da ilk iki günün rapor parasını kesme gerekçesini “1-2 gün süreli sağlık raporlarının kolay alınması ve suiistimale açık olmasına” dayandırmaktadır. Yüksek Hakem Kurulunun da aynı gerekçeyle kolay alınabilen 1 ve 2 gün süreli sağlık raporlarının ödenmesini yılda 5 defa ile kısıtladığını düşünmekteyiz.

SGK TARAFINDAN ÖDENMEYEN GÜNLER VE EKSİK ÖDENEN GÜNLERİN BAKİYE TUTARI NASIL HESAPLANACAK?

Bu konuyu rakamsal örnek üzerinden açıklayalım. İşçimizin 10 günlük rapor aldığını ve yatarak tedavi gördüğünü, 2018 yılında asgari ücret üzerinden çalıştığını, Yüksek Hakem Kurulu tarafından bu dönemde %4 oranında ücret zammı uygulandığını kabul ediyoruz.

Tabloda ayın 8. ve 9. günlerine tekabül eden raporlu günler; SGK tarafından ödenmeyen günlerdir.

Geri kalan; ayın 10. Günü ile 17. Günü arasına (10. ve 17. gün de dahil olmak üzere) tekabül edilen raporlu günler ise SGK tarafından eksik ödenen günlerdir.

5510 sayılı Kanunun 18’nci maddesinde, “…iş göremezliğin başladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün kısa vadeli sigorta primi bildirilmiş olması şartıyla geçici iş göremezliğin üçüncü gününden başlamak üzere her gün için” “…geçici iş göremezlik ödeneği, yatarak tedavilerde 17 nci maddeye göre hesaplanacak günlük kazancının (1/2) yarısı, ayaktan tedavilerde ise (2/3) üçte ikisidir.”

Denmektedir.

Buna göre 10 günlük raporun ilk 2 günü TAM ve kalan 8 günün yatarak tedavi olduğu için YARISI hastalık yardımı olarak işçiye ödenecektir.

İşçinin %4 zam uygulanmış günlük kazancı 70,36 TL’dir.

Buna göre 70,36*2=140.72 TL SGK tarafından ödenmeyen ilk 2 TAM gün için ödenecektir.

SGK  tarafından eksik ödenen 8 günlük kısmın bakiyesi için,

Yatarak tedavi olduğu için günlük kazancın yarısı üzerinden (70,36/2)*8=281.44 TL ödenecektir. Buna göre işçiye toplamda 123.24+281.44=422.16 TL hastalık yardımı ödenecektir.

SGK’nın Ödediği Rapor Ücretlerine Dikkat!

SGK iş göremezlik ödeneğinden ödeme yaparken, günlük kazanç tutarının tespitinde, işçinin rapor tarihinden geriye doğru 90 günlük toplam kazancını, yine geriye doğru 90 günlük dönem içinde çalıştığı gün sayısına (prim gün sayısına) bölerek yani son 3 ayın ortalama kazancını bularak hesap yapmaktadır. Bu sebeple İdarelerce hastalık yardımı bakiye hesabında SGK tarafından yatırıldığı varsayılan rapor parası ile fiilen yatırılmış olan arasında farklılıklar çıkabilmektedir.

Bunu tespit edebilmenin en kesin yöntemi her işçinin E-DEVLET üzerinden alacağı 4A/4B İşgöremezlik Ödemesi Görme ekranı çıktısı üzerinden ve/veya Ziraat Bankasından alacakları dekontlar üzerinden SGK tarafından işçiye yapılan ödeme tutarlarını kontrol etmektir.