İlave Tediye Ödemesinden Hangi Kesintiler Yapılır?

İLAVE TEDİYE ÖDEMELERİNDEN SGK PRİMİ KESİNTİSİ YAPILABİLİR Mİ?

İlave tediye ödemelerinde kesinti yapılıp yapılamayacağı konusunda, 6772 sayılı kanunun 4. Maddesinde “Bu tediyelerden çeşitli işçi sigortalarının icab ettirdiği primler kesilmez ve bu paralar borç için haczedilemez.’’ denmiştir. Fakat aynı husus çerçevesinde 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 80. Maddesinde ise “b) bendinde belirtilen istisnalar dışında her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile aynî yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdî ödemeler prime esas kazanca tabi tutulur. Diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanun’un uygulanmasında dikkate alınmaz.” hükmü yazmaktadır. Aynı konuya dair birbiriyle çelişen iki kanun maddesi olması kafa karışıklığına sebep olmuştur. Fakat hakim  kılınan görüş, 5510 sayılı yasanın da emrettiği yönde ilave tediye ödemelerinden  SGK İşçi primi,  SGK işsizlik primi,  gelir vergisi ve damga vergisinin kesinti yapılacağı yönündedir. Bu konuya dair emsal Yargıtay kararı da mevcuttur. Yargıtay  9.  Hukuk Dairesi 2014 yılında 43574 numaralı kararında konuya açıklık getirerek;  ‘’İlave tediye alacağından sigorta primleri kesilmez. Ancak 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı yasanın 80/c ve 105 inci maddeleri uyarınca, ücretin eki niteliğindeki bu ödeme, 1.10.2008 tarihinden itibaren sigorta prim kesintisine tabidir.’’ demiştir. 5510 sayılı Kanunun değişik 80’inci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi ve 105’inci maddesi hükümleri uyarınca, ücretin eki niteliğindeki bu ödeme, 01.10.2008 tarihinden itibaren SGK prim kesintisine tabi tutulmuştur.

İlave tediye ödemesi, SGK primine tabi tutulduğu için ilâve tediye ödemelerinden SGK işçi primi yüzde 14 tutarında kesintiye uğrarken, işsizlik sigortası fonu (yüzde 1) gelir vergisi (yüzde15) ve damga vergisi (binde 7.59) kesintileri yapılır.

Aynı zamanda 2016 tarihli 284 numaralı, bir Sayıştay kararında da konuyla ilgili, ‘’Yukarıdaki mevzuat hükümlerinden açıkça anlaşılacağı üzere; 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden önce işçilere verilen ilave tediyeler sosyal güvenlik primlerinden istisna tutulmakta iken söz konusu Kanunun (5510 sayılı kanun)  yürürlüğe girmesi ile Kanunda sayılan istisnalar arasında yer almayan bu ödemeler sosyal güvenlik primine esas kazançlar kapsamına alınmıştır.’’  bilgisi geçmektedir.

İLAVE TEDİYE ÖDEMELERİNDEN SGK PRİMİ KESİNTİSİ NEYE GÖRE YAPILIR?

İlave tediye, asıl ücretin eki niteliğinde bir ödemedir.  Bu sebeple prime esas kazanç olması nedeniyle  kazancın brüt tutarı üzerinden prime esas tutulmaktadır. Konuyla ilgili 5510 sayılı kanunda geçen maddeleri inceleyecek olursak: ‘’2-) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkaktan o ay içinde yapılan ödemelerin ve işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarların, 3-) İdare veya yargı mercilerince verilen karar gereğince yukarıdaki (1) ve (2) numaralı alt bentlerde belirtilen kazançlar niteliğinde olmak üzere sigortalılara o ay içinde yapılan ödemelerin, brüt toplamı esas alınır.’’, ilgili kanunda ilave tediyenin bir çeşit istihkak olduğu açıktır. Bu sebeple prime esas tutulan miktarı brüt olarak hesaplanacaktır. Hesaplanan brüt tutar üzerinden SGK kesintileri yapılacaktır.

İLAVE TEDİYE ÖDEMELERİNDEN BES KESİNTİSİ YAPILABİLİR Mİ?

İlave tediye ödemelerinden  Bireysel Emeklilik Sigortası Kesintisi yapılıp yapılamayacağı konusunda gerek 6772 sayılı kanunda gerekse ilgili mevzuatlarda açık bir hüküm bulunmamaktadır. Fakat uygulamada görüyoruz ki, SGK  kesintisi yapılan her ödemede Bireysel Emeklilik Sigortası fonu kesintisi olmaktadır. Bireysel Emeklilik Sigortası Türkiye’de sosyal güvenlik reformu kapsamında, 28 Mart 2001 yılında Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi  Kanunu  ile gündeme gelmiştir. Bireysel Emeklilik Sistemi’nin oturması, fiilen uygulanmaya başlanması ise 27 Ekim 2003 tarihinde ilk emeklilik planlarının onaylanmasıyla olmuştur. Türkiye’de zorunlu Bireysel Emeklilik Sigortası (BES) sistemine geçilmesi çok daha yeni bir düzenlemedir. 2017 yılının ilk aylarında zorunlu hale gelmiştir. Her ne kadar adında “zorunlu” ifadesi bulunsa da, bu ilk katılım aşamasında geçerlidir. İşçiler 2 ay içerisinde sistemden cayabilirler. İlk iki ay içerisinde sisteme katılıp sonradan caymaları durumunda ücretlerinden kesilen  BES kesintisini iade alabilirler. Bireysel Emeklilik Sigortası prime esas kazanç üzerinden yapılır.  Anlaşıldığı üzere BES kesintisi prime esas kazanç üzerinden yapıldığı için ilave tediye üzerinden de BES kesintisi yapılacaktır. Kesinti yüzde 3 tutarındadır. Kesin bir hüküm bulunmamakla birlikte, mevcut prime esas kazanç üzerinden ilave tediye ödemelerinde de böyle bir kesintinin iadesi mümkündür.

İLAVE TEDİYE ÖDEMESİ HACZEDİLEBİLİR Mİ?

İlave tediye ödemesinden nafaka ve icra borçlarının kesinti yapılıp yapılamayacağı konusuna bakarsak, karşımıza 6772 sayılı kanun çıkmaktadır. Şöyle ki kanunun 4. maddesinde; “fazla mesai, evlilik, çocuk zamları veya primleri, ayni yardımlar, hafta ve genel tatil ücretleri gibi esas ücrete munzam tediyelerin haczedilemeyeceği”  hükmü açıktır. Yukarıda belirtilen 4. maddedeki fazla mesai, evlilik yardımı, çocuk zamları, ayni yardımlar, hafta tatili ücreti, genel tatil ücreti gibi ödemelerin haczi mümkün değildir. Konuya ilişkin Yargıtay’ın başka bir kararında  ‘’bu paralar borç için haczedilemez.” İbaresi bulunmaktadır. Bu da demek oluyor ki ilave tediye ödemelerinden icra ve nafaka kesintileri yapılamaz. İşçinin icra borcu nafaka borcu sebebiyle ilave tediye hakkına haciz konulamamaktadır.

İlave tediye hakkında daha detaylı bilgi için tıklayınız.